فرصتی پیش آمده تا محصولی که مدت‌ها برای آن زحمت کشیده‌اید را به یک سرمایه‌گذار یا جمعی از علاقمندان ارائه کنید.

چه بگوییم؟ چه کنیم؟ چه نگوییم؟ چه نکنیم؟

🗣 در ارائه چه بگوییم؟

👩‍👩‍👧‍👧 اول از همه تیم‌تان را کوتاه و موثر معرفی کنید. تنها به نقش‌شان در تیم اشاره کنید و از ذکر موارد غیرمرتبط مثل تحصیلات و … خودداری کنید (مگر اینکه واقعاً مرتبط با نقشی که در تیم دارد باشد؛ مثلاً وجود یک روانشناس در تیم ساخت محصولی که به هدف توانبخشی شناختی ساخته شده است، امتیاز مهمی هست!). اگر به‌جای عکس اعضای تیم بتوانید طرح گرافیکی چهره‌ی آن‌ها را طراحی کنید و نشان دهید، اثر خوبی از اهمیت شما به ارائه و به تیم‌تان در ذهن مخاطب به جای می‌گذارد.

📃 ابتدا موضوع را شرح دهید (مشکل چیست؟)، سپس به سابقه موضوع اشاره کنید (تاکنون برای حل این مشکل چه کرده‌اند؟) و در پایان راه‌حل خودتان را توضیح دهید. خیلی موضوع را کش ندهید!

💸 چقدر درآمد برای کارتان پیش‌بینی می‌کنید؟ درآمد شما از فروش محصول است یا حق اشتراک ماهانه؟ جامعه هدف شما چند نفر هستند؟ از این تعداد، به چند نفر دسترسی دارید؟ از این تعداد چند نفر حاضر به خرید محصول شما هستند و بابت آن چقدر می‌پردازند؟ شرکای کلیدی برای رسیدن به این درآمد چه کسانی هستند؟

📈در کنار درآمد، به هزینه‌ها هم فکر کنید. چند نفر در تیم‌تان حضور دارند؟ چند ماه ساخت محصول قابل ارائه (MVP) طول می‌کشد؟ در این چند ماه تکلیف تیم چیست؟ حقوق می‌خواهند؟ در سود نهایی شریک هستند؟ به چقدر سرمایه (ساخت ، تبلیغات، بازاریابی، پشتیبانی و …) نیاز دارید؟ نقطه‌ی سربه‌سر برنامه‌ی تجاری شما (وقتی هزینه‌هایی که کرده‌اید با درآمدی که کسب می‌کنید یکسان می‌شود) چه زمانی است؟

🧨 یک نکته‌ی مهم! هرگز در اسلایدهای خود از متن‌های طولانی استفاده نکنید! مخاطب یا باید به شما گوش کند یا متن‌تان را بخواند و اگر از متن‌های طولانی و جملات بلند استفاده کنید، تمرکز مخاطب را از دست خواهید دید. استاندارد 6 در 6 را فراموش نکنید! هر اسلاید حداکثر 6 تیتر و هر تیتر حداکثر 6 کلمه دارد تا اگر مخاطب فکرش جای دیگری رفت و خواست به ارائه بازگردد، با خواندن آن کلمات بتواند. به جای نوشتن متن‌های طولانی، تیتر بنویسید و خودتان حرف بزنید.

⏳حواستان به زمان هم باشد. حتماً از قبل چندبار تمرین کنید تا مطمئن شوید کل مطالب را (با آرامش! نه با عجله و استرس) ظرف مدت زمان معهود می‌توانید ارائه کنید.

چند نکته را هم در مورد شیوه‌ی ارائه مدنظر داشته باشید:

✅ با قدرت و اعتماد به نفس صحبت کنید! شما عزیز و قابل احترام هستید! صحبت کردن با ترس، اعتماد مخاطب به شما را از بین می‌برد.

✅ با صدای رسا صحبت کنید و اجازه بدهید قدرت نهفته در کلماتتان بر عمق جان مخاطب بنشیند!

✅ از فضای صحنه استفاده کنید. یک جا ثابت نایستید. به گونه‌ای طبیعی در صحنه به چپ و راست و عقب و جلو حرکت کنید تا مخاطب خسته نشود.

✅ هیجان داشته باشید! اگر با لحنی خسته و آرام در مورد مصحول‌تان صحبت کنید، مخاطب احتمالا به این نتیجه می‌رسد که لابد محصول خیلی هم جالب نیست که حتی خودتان را هم به شوق نیاورده!

✅ از روی کاغذ نخوانید! همراه داشتن یادداشت کوچکی که نکات را به یادتان بیاورد اشکالی ندارد؛ هرچند اگر بتوانید رئوس را هم به خاطر بسپارید و یادداشت را حذف کنید، مخاطب می‌فهمد آن‌قدر روی محصول‌تان فکر کرده‌اید که همه‌چیزش را به خاطر دارید. در هر حال خواندن از روی مطالب کاغذ مثل انشاء اشتباه مهلکی است!

✅ به صورت مخاطبان‌تان نگاه کنید. به صحنه و زیر پایتان زل نزنید! خواستگاری که نیست! نظر مخاطبان را باید در مورد ایده‌تان جلب کنید.

✅ از زبان بدن استفاده کنید. طوری که حس خوبتان نسبت به مصحول‌تان را به مخاطب منتقل کنید.

✅ حتما قبل از ارائه چندبار تمرین کنید تا ناچار نشوید برای جا دادن مطالب در مدتی کوتاه، تند حرف بزنید و احیانا چیزی را فراموش کنید.

✅ از روش‌های جذاب برای ارائه استفاده کنید! ارائه‌های تئاترگونه، دونفره، درگیرکننده مخاطب و … باعث می‌شود ارایه‌تان در ذهن مخاطب ماندگار شود.

✅ از حرف زدن کلی و بدون ارائه جزییات پرهیز کنید. کسی فکر نمی‌کند “وای چقدر خفنه که چیزی بروز نمی‌ده!” فکر می‌کنند (یا می‌فهمند!) که به جزییات فکر نکردید!

✅ با آرامش به سوالات مخاطبان گوش کنید و با ادب و فروتنی پاسخ‌های قانع‌کننده بدهید.

✅ بین حرف مخاطب نپرید! در عوض در زمانی که او صحبت می‌کند روی پاسخ خود فکر کنید و مختصر و مفید و البته بدون مِن‌مِن کردن پاسخ دهید.

❌لطفا در هیچکدام از موارد بالا زیاده‌روی نکنید…!

این روزها ساخت پرزنتیشن به یک کار کلیشه‌ای با پاورپوینت تبدیل شده است. قطاری از اسلایدهای یک شکل که در تلاشند مفهومی را بدون هیچ هیجانی به مخاطب برسانند. نرم افزار پرزی (Prezi) در سال ۲۰۰۷ متولد شد تا به این روند تکراری و خسته‌کننده پایان بدهد و درهای جدیدی را در دنیای ارائه حرفه ای باز کند.

پرزی (prezi) یک نرم افزار مدرن است که کمتر از ۱۰ سال از عمر آن می‌گذرد. این نرم افزار که رقیب سرسخت و جدی نرم افزارهای سنتی اسلاید محور همچون پاورپوینت است این روزها به شدت مورد استقبال افرادی قرار گرفته است که قصد دارند ارائه ای مدرن، حرفه ای و متفاوت داشته باشند.

در Prezi قرار نیست که اسلاید های متعدد داشته باشید. بلکه پرزی شامل یک صفحه سفید نامحدود است. شما قادر هستید اطلاعات را در هر کجای صفحه که تمایل دارید قرار دهید. تنها کافیست برای هرکدام از اطلاعات ارائه خود به ترتیب نمایش، مسیرحرکت و جابه جایی تعریف کنید. در واقع نرم افزار پرزی همانند نرم افزار پاورپوینت  به قصد کمک رسانی در ارائه ها و سخنرانی های ما به میدان آمده است و همانطور که از نام آن پیداست هدفی جز ارائه ندارد. اما ویژگی های مثبتی در این نرم افزار وجود دارد که حساب آن را از پاورپوینت کاملا جدا می‌کند.

امروزه بسیاری از برنامه هایی هایی که برای ارائه مقاله در زمینه های آموزش، تجارت، کنفرانس ها استفاده می شوند به روش اسلاید به اسلاید هستند. ارائه اسلاید به اسلاید، مانند آنچه در نرم‌افزار پاورپوینت انجام می‌گیرد بسیار خسته‌کننده است چون یک روند خطی ساده را دنبال می‌کند.

ادامه‌ی معرفی پرزی را اینجا بیشتر بخوانید. این کتاب شما را در ساختن پرزی حرفه‌ای می‌کند.

کرونا آمد و بساط هر آنچه حضوری بود را برچید و همه را مجبور کرد چه بخواهند و چه نخواهند، به نسخه‌های مجازی تعاملات اجتماعی روی آورند. سهم ما هم از این میان، دل کندن از کلاس‌های حضوری و پر از شور و شوق و نشاط و جذابیت‌های رنگارنگ و نشستن پشت لپ‌تاپ و دل خوش کردن به میکروفون و وب‌کم و ماوس و کیبورد و قلم نوری و خداخدا کردن برای انتقال حس آموختن از خلال بیت‌های بی‌احساس شد.

چند پیشنهاد برای بهره‌برداری حداکثری از کلاس‌های مجازی:

✅ البته که می‌توانید در تختخواب و با چشم بسته فقط وارد کلاس شوید تا دل استاد خوش باشد و خودتان به امر مهم خواب یا لایک و کامنت و دایرکت و استوری مشغول باشید! اما وای به یوم الامتحان! به شما اطمینان می‌دهم فیلمی را که ضبط می‌کنید تا بعداً ببینید، هیچوقت نمی‌بینید! مراقب باشید ایام امتحان نشود و صدها فیلم و جزوه و اسلاید و … که باید ظرف یک روز قورت بدهید! سر کلاس با تمرکز و سرحال و حتماً «نشسته» حاضر شوید. یادداشت بردارید و اگر ترجیح دادید از فیلم استفاده کنید، حتماً همان روز فیلم را ببینید و نکات موردنظرتان را یادداشت کنید. ترم‌های مجازی خیلی موذی و بی‌رحم هستند! اول کار روی خوش نشان می‌دهند و آخر کار آن روی‌شان را نشان می‌دهند. پس فریب نخورید.

✅ با توجه به زمان محدود سامانه‌ی LMS، تدریس رأس ساعت مقرر آغاز می‌شود. حتماً به موقع حاضر باشید.

✅ اگر می‌خواهید هزینه‌ی دانلود فیلم‌های کلاس‌ها روی دستتان نماند، خودتان فیلم کلاس‌ها را ضبط کنید. استفاده از نرم‌افزار Snagit توصیه می‌شود.

✅ فایل‌های ویدئوی کلاس‌ها که آپلود و لینک آن اعلام می‌شود، باید در اسرع وقت دانلود شوند. معمولاً زمان محدودی دارند و ممکن است در صورت سهل‌انگاری، فایل را از دست بدهید.

✅ در صورتی که در کلاس‌هایی که می‌بایست روی سامانه LMS برگزار شود مشکلی ایجاد شد، مرتب گروه تلگرامی درس خودتان را بررسی کنید تا راهکار جایگزین پیدا و تصمیم‌گیری و اعلام شود. معمولاً به سامانه‌ی https://b2n.ir/uivt یا http://b2n.ir/vt992 کوچ می‌کنیم!

در صورت بروز مشکل در دریافت صدا یا تصویر در سامانه‌های آموزش مجازی، این راه‌ها را امتحان کنید:
✅ فیلترشکن را خاموش کنید.
✅ صفحه را Refresh کنید.
✅ از جلسه خارج و مجددا وارد شوید.
✅ گزینه‌ی «ترک صدا»‌ و سپس «پیوستن به صدا» را انتخاب کنید.
✅ اگر از اینترنت موبایل استفاده می‌کنید جایتان را تغییر دهید تا سرعت بهتر شود
✅ هر نرم‌افزاری که در حال استفاده از اینترنت (به‌خصوص آپلود/دانلود) باشد را ببندید (حتی از بک‌گراند سیستم‌عامل هم حذف کنید)
✅ مطمئن شوید مرورگرتان به‌روز باشد.
✅ اگر برایتان میسر است، منبع اتصال به اینترنت را تغییر دهید (اگر از ADSL‌ استفاده می‌کنید به اینترنت همراه سوییچ کنید و بالعکس)
✅ اگر اصلاً صدایی نمی‌شنوید، یک موسیقی یا فیلم را روی سیستم پخش کنید و مطمئن شوید صدای آن به درستی پخش می‌شود.
✅ روی قفل کنار Address Bar مرورگری که از آن استفاده می‌کنید کلیک کنید و مطمئن شوید مجوزهای لازم برای استفاده از وب‌کم و میکروفون و اشتراک صفحه داده شده است.
✅ دانشجویانی که با من درس دارند، لطفاً هنگام ورود به کلاس میکروفون خود را فعال کنند و پس از ورود به کلاس صدای آن را ببندند. بخش مهمی از ارزیابی درس‌های مجازی به پرسش و پاسخ‌های کلاسی برمی‌گردد. اگر به اشتباه به‌عنوان شنونده به کلاس وارد شدید، نشانه‌ی گوشی تلفن (ترک صدا) در پایین صفحه را کلیک کنید و با انتخاب مجدد آن (پیوستن به صدا)، میکروفون را انتخاب کنید.
✅ در صورتی که در بعضی جلسات با هماهنگی قبلی از شما خواسته شود وب‌کم خود را روشن کنید، کافی است نشانه‌ی دوربین پایین صفحه را کلیک کنید.
✅ اگر از شما خواسته شود صفحه نمایش خود را به اشتراک بگذارید، بعد از اینکه استاد به شما مجوز لازم را داد در پایین صفحه یک دکمه با نشانه‌ی مستطیل ظاهر می‌شود. با کلیک روی آن، پنجره‌ای باز می‌شود که با کلیک داخل آن و انتخاب گزینه‌ی اشتراک (Share) می‌توانید صفحه نمایش خود را به اشتراک بگذارید.

تهیه‌ی پیشنهادیه اولین گام یک تحقیق است که هرگونه اشتباه یا سهل‌انگاری در آن می‌تواند منجر به شکست پژوهش شود و در بسیاری موارد تبعات غیرقابل جبرانی (از جمله طولانی شدن زمان تحصیل و مشکلات زمان دفاع) را به دنبال دارد. در پیشنهادیه ادعاهایی مطرح می‌شود که در زمان دفاع از پایان‌نامه باید پاسخ تک‌تک آن ادعاها مشخص شده باشد. هرچقدر در زمان تدوین پیشنهادیه با دقت و جامعیت بیشتری عمل کنید و جزییات دقیق‌تری را بررسی نمایید، در زمان دفاع با مشکلات کمتری مواجه می‌شوید.

قبل از هر چیز، لطفاً‌ درست بنویسید! اولین حس خواننده‌ی پیشنهادیه شما، به لباسی برمی‌گردد که با رعایت کردن/نکردن نکات نگارشی به تن آن کرده‌اید. این برداشت اول را خراب نکنید! برخی نکات درست‌نویسی را اینجا آورده‌ام. نکته مهم دیگر، رعایت قالب استاندارد گروه یا دانشکده‌تان برای نگارش پیشنهادیه است. حتماً فایل قالب استاندارد را از سایت مرجع‌تان دریافت و مطابق آن نگارش پیشنهادیه را آغاز کنید. این مطالب هم می‌توانند مفید باشند:

• شیوه‌نامه نگارش دانشگاه اصفهان
• قالب پیشنهادیه دانشگاه اصفهان

هنگام نوشتن پیشنهادیه باید داستان خودتان از پژوهش را روایت کنید. هر مطلبی در این داستان جایگاه خودش را دارد که روایت آن در جای نابجا، به کل داستان شما لطمه می‌زند. به یاد داشته باشید این روایت باید مبتنی بر مراجع علمی به‌روز و معتبر باشد تا مورد پذیرش قرار گیرد.

• در بخش بیان مسأله، تعریف می‌کنید که مشکل چه بوده؟ چرا این مشکل مهم است؟ آیا تا الان راه‌حلی برای آن ارائه شده؟ اگر نشده چرا و اگر شده چرا لازم است که شما هم دوباره روی این موضوع کار کنید؟ در انتهای این بخش خیلی مختصر از راهکار مدنظر خودتان برای حل این مشکل یاد می‌کنید.
• در بخش پیشینه، روایت می‌کنید که چه کسانی در سال‌های اخیر روی موضوع مدنظر شما کار کرده‌اند و نتیجه کار آن‌ها چه بوده؟ در پایان این بخش باید عبارتی با این مضمون که: «طبق دانسته‌های پژوهشگر، تاکنون روی بخش … این موضوع با راهکار … کار نشده است» بیاد تا خواننده قانع شود که لازم است شما این خلأ را پر کنید.
• در بخش اهداف و سوالات (فرضیه‌های) پژوهش، باید بگویید که دنبال چه اهدافی به‌صورت موردی در تز هستید و چه سوالاتی را می‌خواهید پاسخ بدهید.
• در پایان هم راه‌حل مدنظر خودتان را با تفصیل بیشتر شرح دهید.

در تدوین پیشنهادیه، نکات زیر را در نظر بگیرید.
۱) عنوان: عنوان پیشنهادیه یا پایان‌نامه، پیشانی پژوهش و اولین گام علاقمند کردن دیگران به نتایج کار شما خواهد بود. معمولاً عنوان باید پاسخی به سؤال‌هایی مانند چه چيز، چه كساني، چگونه، كجا و چه زماني باشد. طول عنوان بستگی به مقطع تحصیلی شما دارد؛ قدر مسلم اینکه عنوان نمی‌تواند خیلی کوتاه باشد که کلّی بودن آن باعث ابهام شود (مثلاً طراحی بازی درمانی!). در پیشنهادیه‌های مربوط به مقاطع تحصیلات تکمیلی، معمولاً باید جزییات بیشتری در عنوان باشد که کار را دقیق‌تر و متمرکزتر کند؛ مثلاً در پژوهش‌های مداخله‌ای، جامعه آماری و روش مداخله و متغیرهای وابسته باید ذکر شود. دقت کنید عنوان روح حاکم بر روایت شما را تعیین می‌کند و بخش‌های مختلف پیشنهادیه مثل بیان مسأله و پیشینه و … باید همگی به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم مربوط به کلمات کلیدی موجود در عنوان باشند.

۲) نوع تحقیق: سه نوع تحقیق معمولاً تعریف می‌شود که با توجه به ویژگی‌های پژوهش خود باید یکی از آن‌ها را انتخاب کنید (بعضی پژوهش‌ها ممکن است در بیش از یک قالب بگنجد). این سه رده عبارتند از تحقیق کاربردی (حاوی نتایج عملی و راهکارها و شیوه‌ها و محصولات جدید با کاربردهای مشخص)، تحقیق نظری یا توسعه‌ای (شامل نظریه‌پردازی در علوم و فنون مختلف که به گسترش مرزهای دانش منجر می‌شود) و تحقیق بنیادین (که ویژگی‌های تحقیق نظری را دارد و نتایج آن در بررسی‌های میدانی نیز مورد تحلیل قرار می‌گیرد).

۳) کلیدواژه‌ها: وقتی شخصی می‌خواهد در مورد موضوع خاصی جستجو کند، معمولاً از کلمات کلیدی یا همان کلیدواژه‌ها استفاده می‌کند. برای اینکه نتایج پژوهش شما هنگام جستجو به‌راحتی در رده‌ی تحقیقات مرتبط جای بگیرد، باید کلیدواژه‌های ساده و روشن و کوتاه و کاملاً مرتبط با پژوهش خود را انتخاب کنید. کلیدواژه‌های خیلی کلّی (مانند پردازش تصویر) یا خیلی جزیی (مانند میکروکنترلر Atmega32) معمولاً انتخاب‌های خوبی نیستند (مگر در موارد خاصی که خود این کلمات گویای ارزش اصلی پیشنهادیه شما که آن را با پژوهش‌های دیگر متفاوت می‌کند، باشد.

۴) شرح و بیان مسأله‌ی پژوهشی: هر پژوهشی با مشاهده‌ی یک مسأله‌ی عینی یا ذهنی آغاز می‌شود. در این بخش از پیشنهادیه باید مسأله‌ای که در این پژوهش دنبال حل آن هستید را به‌صورت واضح بیان کنید. توجه کنید این مرحله «بیان مسأله» هست؛ یعنی خواننده را باید مجاب کند که پژوهش شما مفید و مسأله‌ی موردنظر آن واقعی و مهم است. بیان پیشینه پژوهش و راهکار پیشنهادی‌تان در حد چند جمله‌ی مختصر در ابتدا و انتهای این بخش می‌تواند مفید باشد.

۵) پیشینه تحقیق: به‌کمک منابع مختلف (کتب، ژورنال‌های تخصصی، مجموعه مقالات کنفرانس‌ها و …) هرآنچه مرتبط با موضوع پژوهش شماست را استخراج و به‌صورت خلاصه بیان کنید. جهت‌گیری این بخش باید به‌گونه‌ای باشد که با بیان ضعف‌های پژوهش‌های پیشین، مشخص شود مسأله‌ی موردنظر پژوهش همچنان مهم و مورد توجه است و ارائه‌ی راهکاری جدید برای آن ضرورت دارد. برای جستجوی پژوهش‌های پیشین، از کلیدواژه‌های پژوهش خود یا موارد نزدیک با آن‌ها استفاده کنید.

به این نکات در مورد مراجع توجه کنید:

• از منابع معتبر استفاده کنید (مجلات عمومی و وب‌سایت‌هایی مانند ویکی‌پدیا نمی‌توانند منابع مناسبی باشند).
• از مراجع جدید استفاده کنید تا پیشنهادیه شما بر اساس جدیدترین یافته‌های علمی و روش‌های کاربردی موجود باشد؛ به‌ویژه در مورد پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی این موضوع حائز اهمیت است؛ چون فاصله بین تدوین پیشنهادیه و نوشتن پایان‌نامه ممکن است چند سال باشد و اگر هنگام تدوین پیشنهادیه روی مراجع چند سال قبلش تکیه کنید، عملاً هنگام نوشتن پایان‌نامه مطالبی که پیشتر نوشته‌اید بی‌فایده است و باید دوباره از نو بنویسید.
• تعداد مراجعی که برای تدوین پیشینه از آن‌ها استفاده می‌کنید حداقل 10 تا 15 مرجع است و در پایان‌نامه‌های تحصیلات تکمیلی ممکن است به 20 تا 30 مقاله هم برسد.
• در مورد هر مرجع، نکات کلیدی مرتبط با تحقیق خود به همراه عکس‌های گویا و مناسب با شرح و ارجاع را در پیشینه بیاورید؛ مثلاً در مورد پژوهش‌های مداخله‌ای باید مواردی مانند جامعه آماری و طرح آزمایش، شرح مداخلات گروه‌های مختلف، ملاک‌های ورود و خروج پژوهش، متغیرهای وابسته و مستقل، نتایج و تفسیر آن‌ها را به‌صورت مختصر بنویسید.

موارد بعدی معمولاً به‌صورت لیست بیان می‌شوند.
۶) اهداف تحقیق: هر پژوهش شامل یک هدف کلی است که پاسخ دادن به مسأله‌ی اساسی پژوهش است. در کنار آن اهداف جزیی‌تری هم‌راستا با هدف اصلی و با فاصله‌ی معقول از آن نیز می‌تواند تعریف شود. مثلاً هدف کلی یک پژوهش می‌تواند «بررسی اثر بازی‌های موبایلی روی سلامت کودکان 6 تا 10 سال» و اهداف جزیی آن تعیین اثر این بازی‌ها روی پارامترهای مختلف سلامتی باشد. اهداف جزیی باید با توالي منطقي، جنبه هاي گوناگون مسئله را پوشش دهد. در مورد پژوهش‌های مداخله‌ای، باید اثر هرکدام از متغیرهای مستقل روی هرکدام از متغیرهای وابسته به‌صورت یک هدف ذکر شود.

۷) اهمیت و ارزش و ضرورت تحقیق: به‌صورت واضح و گویا توضیح دهید انجام این پژوهش چه مشکلی را حل می‌کند و حل نشدن این مشکل (یا حل شدن آن در چارچوب زمان-مکان-روش فعلی) چه تبعاتی دارد؟ چه ارزشی به مخاطب این پژوهش پیشنهاد می‌شود و ضرورت انجام این پژوهش برای او چیست؟ این پژوهش چه نکته‌ی بارزی دارد که آن را از پژوهش‌های پیشین متمایز کرده است.

۸) کاربرد نتایج تحقیق: ساده و روشن بیان کنید انجام این پژوهش چه کاربردهایی برای صنعت یا جامعه دارد یا کدام مشکلات و معضلات را حل می‌کند؟

۹) فرضیه‌ها یا سؤال‌های تحقیق: یکی از مهمترین بخش‌های پیشنهادیه است؛ در واقع پژوهش برای مشخص شدن پاسخ این سؤال‌ها انجام شود. تا حد امکان سعی کنید این بخش را با دقت و جزیی بنویسید و از نوشتن سؤال‌های کلّی و مبهم پرهیز کنید. فرضیه (یا گمانه) یک جمله‌ی خبری است که باید درستی آن در پژوهش مورد تحقیق قرار گیرد؛ مثلاً «انجام بازی‌های رایانه‌ای روی عارضه‌ی هتروفوریا اثر منفی دارد». سوالات یا فرضیه‌ها را بر اساس عنوان و نیز بخش اهداف به‌صورت جزیی بنویسید. به یاد داشته باشید در فصل 5 پایان‌نامه (بحث و نتیجه‌گیری) باید در مورد تک‌تک این سوالات و فرضیه‌ها بحث کنید و یافته‌های تحقیق خودتان در مورد آن‌ها و دلیل علمی پشتوانه آن را بنویسید.

۱۰) منابع و مآخذ: این بخش عموماً فهرست منابعی است که در بخش پیشینه‌ی پژوهش آمده است. از یک قالب استاندارد (مثلاً IEEE) استفاده کنید. حتماً در متن به تمام منابع ارجاع دهید. منابع باید معتبر و به‌روز باشند. افزونه‌هایی مانند EndNote می‌توانند در تنظیم و مرتب‌سازی و لیست کردن و ارجاع به منابع بسیار مفید باشند. اگر از وب‌سایتی به‌عنوان مرجع استفاده می‌کنید، باید آدرس کامل صفحه‌ای که از آن استفاده کردید (و نه فقط نام وب‌سایت) و همینطور تاریخ دسترسی به آن را با عبارت Available on … ذکر کنید.

تلاش کنید متن پیشنهادیه قوی و سلیس و خالی از اشکالات نگارشی و سجاوندی و نیز جمله‌بندی‌های ناقص یا خیلی طولانی باشد. در نگارش تمام مستندات علمی (از جمله پیشنهادیه) به لحن علمی پایبند باشید و از به کار بردن فعل‌های غیررسمی یا ژورنالیستی خودداری کنید.

به این نکات توجه کنید:

• تمام فرمول‌ها و شکل‌ها و جدول‌های پایان‌نامه باید دارای عنوان فارسی (به جز فرمول‌ها) و شماره‌گذاری و ارجاع در متن باشند و باید با شماره‌شان به آن‌ها ارجاع دهید؛ نه با عباراتی مانند فرمول قبل و شکل زیر و جدول بالا! عنوان شکل‌ها زیر آن و عنوان جداول بالای آن ذکر می‌شود.
• کیفیت شکل‌ها باید مناسب و اندازه‌ی آن‌ها معقول باشد.
• مراقب باشید عین متنی را از کتاب یا مقاله یا هر مرجع دیگری کپی نکنید! این کار تقلب علمی (plagiarism) است و شما را در معرض مجازات‌های حادّی قرار می‌دهد. اگر خواستید متنی را از منبعی استفاده کنید، حتماً باید جملات آن را به قلم خود بازنویسی کنید. در مورد سرقت علمی اینجا بیشتر بخوانید.
• مطلقاً از عین خروجی‌های نرم‌افزارهای مترجم مثل Google Translator استفاده نکنید. این کار علاوه بر اینکه به نوعی تقلب علمی است، متن شما را زشت و غیریکنواخت و ناخوانا می‌کند. می‌توانید خروجی مترجم را ببینید و بعد از فهم آن، به قلم خودتان بازنویسی کنید.
• به کار بردن فعل‌های اول/دوم شخص در متن‌های علمی پسندیده نیست و باید فعل‌های مجهول به جای آن استفاده شود. مثلاً به جای «در اين پروژه از زواياي متفاوت هوش شبكه را در نظر گرفته‌ايم. ما پروتكل‌ها، روش‌ها و ابزار خدمات‌رساني در شبكه‌هاي تلفني، موبایل (شبكه متحرك) و اينترنت را بررسي كرده‌ايم.» بنویسید «در اين پروژه از زواياي متفاوت هوش شبكه در نظر گرفته شده است. پروتكل‌ها، روش‌ها و ابزار خدمات‌رساني در شبكه‌هاي تلفني، موبایل (شبكه متحرك) و اينترنت بررسی شده است».
• از به کار بردن عبارات غیرعلمی (مانند پژوهش بسیار کامل، متأسفانه، خوشبختانه)، عبارات روزمره (مانند به سراغ این روش رفتیم) و عباراتی که اثبات آن‌ها سخت یا غیرممکن است (مانند بهینه‌ترین روش ممکن) خودداری کنید.
• توجه داشته باشید هر عبارتی که می‌نویسید باید پشتوانه علمی داشته باشد؛ وگرنه مورد اعتراض داور قرار خواهید گرفت!
• به‌جای کلمات انگلیسی، از معادل‌های فارسی استفاده کنید و در صورت لزوم معادل انگلیسی آن را به‌صورت زیرنویس بیاورید (حتی اسم اشخاص را به‌صورت فارسی‌شده بنویسید). استفاده از مخفف‌های انگلیسی شناخته‌شده در متن مانعی ندارد؛ اما بهتر است معادل کامل آن در زیرنویس آورده شود.
• معمولاً استاد راهنما تغییراتی که باید در متن بدهید را در مد Track Changes از منوی Review نرم‌افزار Word انجام می‌دهد تا بتوانید آن چیزی که قبلاً بوده را با چیزی که نظر استاد است مقایسه کنید. با کلیک راست روی هر تغییر (یا استفاده از گزینه‌های منوی Review) هرکدام را بسته به شرایط Accept یا Reject کنید.
• اگر کامنت‌هایی که استاد راهنما در نرم‌افزار Word روی متن‌تان گذاشته را اعمال کرده‌اید، آن را Resolve و اگر نیازی به توضیح است آن را Reply کنید.

به سلامتی پایان‌نامه‌تان را نوشته‌اید و استاد راهنما هم آن را تأیید کرده و الان آماده‌ی دفاع شده‌اید (اگر هنوز در مرحله‌ی تدوین پروپوزال هستید، این مطلب و اگر هنوز پایان‌نامه ننوشته‌اید این مطلب بیشتر برایتان مفید است). در زیر نکاتی را آورده‌ام تا به‌کمک آن‌ها بتوانید یک ارائه‌ی خوب داشته باشید.

1) قبلاً از فرصت زمانی دفاع خود مطلع شوید (معمولاً این زمان برای مقطع کارشناسی 15 دقیقه، مقطع ارشد 30 دقیقه و مقطع دکتری 45 دقیقه است). عموماً برای توضیح هر اسلاید به یک دقیقه زمان نیاز دارید. بنابراین به تعداد لازم اسلاید آماده کنید و حتماً قبل از دفاع چندبار تمرین کنید تا از مدت زمان مجاز فراتر نروید. به یاد داشته باشید که جلسه‌ی دفاع جای آموزش دادن نیست! اگر مخاطبین شما موضوع را بلد باشند توضیح دادن شما فقط آن‌ها را خسته و کسل می‌کند. اگر هم بلد نباشند، در این زمان کوتاه نمی‌توانند چیزی بیاموزند. بنابراین از شرح و بسط جزییات و روابط و فرمول‌ها و … بگذرید و کلیت را بیان کنید. می‌توانید در پاسخ به سوالات احتمالی داوران، از قبل اسلایدهای بیشتری آماده و آنها را Hidden کنید تا در صورت لزوم از آن‌ها استفاده کنید.

یک بودجه‌بندی پیشنهادی زمانی می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• 10% توضیح کلیت کار و ایده و مسأله
• 25% پیشینه
• 40% روش پیشنهادی
• 25% نتایج و بحث و تحلیل و جمع‌بندی

2) اسلایدها باید شماره‌گذاری داشته باشند و تعداد کل اسلایدها هم مشخص باشد (مثلاً اسلاید پنجم از یک مجموعه 20تایی اسلاید را 20/5 نامگذاری کنید). این کار به مخاطب شما کمک می‌کند با حوصله‌ی بیشتری به شما گوش کند.

3) اسلایدها باید طبق بخش‌های اصلی پایان‌نامه (مقدمه (شامل بیان مسأله، انگیزه‌ی پژوهش، هدف پژوهش، کاربرد پژوهش))، مرور پیشینه‌ی تحقیق، روش انجام پروژه، یافته‌ها و جمع‌بندی و پیشنهادهای آینده و مراجع) تهیه شده باشد. برای جذاب‌تر شدن اسلایدها می‌توانید فهرست مطالب را کنار یا بالای اسلایدها بیاورید و وارد هر بخشی می‌شوید، نام آن بخش را تغییر رنگ دهید. با توجه به محدودیت زمان، بیشتر روی روش انجام کار تز خودتان تمرکز کنید.

4) فهرست مطالب را فراموش نکنید.

5) پایین هر اسلایدی که مطالبی از مراجع دیگر را نشان می‌دهد، مرجع موردنظر را بیاورید و در انتها نیز مراجع مورد استفاده (یا اگر زیاد هستند بخشی از آن‌ها) را فهرست کنید.

6) استانداردی برای اسلایدها وجود دارد که آن را 6 در 6 می‌نامند. یعنی در هر اسلاید حداکثر 6 تیتر و در هر تیتر حداکثر 6 کلمه باید استفاده شده باشد. بنابراین از آوردن متن‌های طولانی در اسلاید (که باعث می‌شود مخاطب به جای گوش دادن به شما، محو خواندن مطالب شود) جداً خوداری کنید و صرفاً روی نکات کلیدی تکیه کنید. از شکل و فیلم و انیمیشن و … برای درگیر کردن بصری مخاطب استفاده کنید.

7) در پایان ارائه مختصراً از استادان راهنما و مشاور و داوران و کسان دیگری که در انجام تز به شما کمک کرده‌اند (حتی دوستان و خانواده و … البته بدون زیاده‌روی!) قدردانی کنید.

8) پاورپوینت نرم‌افزار بسیار قدرتمندی است! از امکانات آن مانند انیمیشن و ترنزیشن و … استفاده کنید تا مخاطب را جذب ارائه‌ی خود کنید. از رنگ‌ها و تصاویر جذاب استفاده کنید تا مخاطب با علاقمندی همراه شما شود. یک نمونه اسلاید جذاب را اینجا ببینید (کامل نیست و فقط بخش‌هایی از آن برای نمونه آورده شده است).

9) آرام و خونسرد باشید. محکم صحبت کنید و تردید و دودلی به خود راه ندهید و از ارتباط چشمی با مخاطبان خود غافل نشوید. به یک جا (به خصوص زمین!!) خیره نشوید. به مخاطبان به‌صورت مساوی نگاه کنید و به آنها بفهمانید که درک آن‌ها از موضوعی که ارائه می‌کنید برایتان مهم است.

10) اگر تز دونفره ارائه می‌کنید، مطالب را به‌صورت متناسب بین هر دو تقسیم کنید. یادتان باشد در پاسخ به سوالات داور، نمی‌توانید پاسخ را به نفر دیگر حواله کنید! هر دو باید به تمام بخش‌های پروژه تا حد معقول مسلط باشید.

11) به سؤالات داور با احترام و جدیت پاسخ دهید و از بحث کردن بپرهیزید. اگر جایی متوجه شدید اشتباه کرده‌اید، شجاعانه بپذیرید و در عین حال دلیل اشتباه خود را بیان کنید. اگر هم مطمئن هستید داور در اشتباه است و در عین حال اشتباهش را نمی‌پذیرد، بحث نکنید و قانع کردن او را به استاد راهنما یا مشاور بسپارید.

12) نیازی نیست به نقاط ضعف کار خود اشاره کنید مگر اینکه در مورد آن از شما سوالی پرسیده شود. در این صورت صادقانه پاسخ دهید و از طفره رفتن پرهیز کنید.

13) حتی‌الامکان پشت میز نایستید. از فضای مقابل مخاطبان استفاده کنید و کمی قدم بزنید و بر صحنه مسلط باشید. در عین حال از انجام کارهایی که حواس مخاطب را پرت می‌کند (مثل تکان دادن مفرط دست یا واکنش‌های عصبی) بپرهیزید. یادتان باشد هرگز به مخاطبان پشت نکنید!

14) خواندن از روی اسلایدها یا متن حس بدی به مخاطبان می‌دهد! از قبل مطالب را از بر کنید و در صورت نیاز یک یادداشت کوچک برای یادآوری همراه داشته باشید.

15) یادتان باشد همه چیز تحت کنترل شما نیست! اگر برق قطع شد یا سروصدایی مانع کار شما شد، خونسردی خود را از دست ندهید و در عوض از این فرصت برای مرور مطالب استفاده کنید.

16) فایل پایان‌نامه را آماده داشته باشید تا در صورتی که سؤالی از آن پرسیده شد بتوانید پاسخگو باشید.

17) فرم نمره را فراموش نکنید!

18) سعی کنید از این تجربه لذت ببرید!